Lume e ADN, a metáfora desafortunada

O titán Prometeo é considerado o gran benfeitor da humanidade porque roubou o lume aos deuses para darllo aos homes, razón pola que foi cruelmente castigado. Non é unha figura exclusiva da mitoloxía grega pois noutras existen figuras similares. Recoñécese así a importancia deste elemento para a especie humana. O lume non só permitía alumear as noites senón tamén quentarse, chegando así a lugares do planeta que de ningún outro xeito terían sido ocupados polo ser humano, e procesar os alimentos permitindo acceder a crianzas e vellos a alimentos proteicos durante máis tempo. Pero, quizais, o máis importante do lume é que nos permitiu queimar a nosa contorna para estender pastos para a gando e abrir áreas á agricultura, os grandes inventos do neolítico que cambiaron a historia da humanidade e, de paso, o aspecto da Terra. Cambiou as regras do xogo por completo para todos os pobos e para practicamente todos os ecosistemas terrestres do planeta. A non-política Tras apenas uns días no cargo, a conselleira do Medio Rural, María José Gómez, opina que unha serie de lumes nos pasados días son intencionados e, atención, o lume "vai no ADN de Galicia". As metáforas con ADN non adoitan saír ben. O ADN é unha molécula localizada en cada célula de cada individuo, contén a información xenética dese ser vivo concreto. Cómpre unha paisaxe en mosaico máis que un continuo de cultivos forestais intensivos con especies exóticas invasoras Suxerir que un pobo ten unha mesma información para un comportamento aprendido ou cultural non deixa de ser determinismo que, neste caso, vai aparellado a unha derrota. Exime, iso si, de calquera responsabilidade: se está no noso ADN non hai nada que facer, nada que cambiar, nada que probar, non hai política ningunha que se poda artellar nun sentido ou noutro. Todo é igual e farase o de sempre, o que non deu resultado no último medio século: bombeiros forestais, dispositivos de loita contra os lumes e lamentacións similares verán tras verán. Todo nun contexto climático, inducido pola actividade humana, que trae como consecuencia que todos eses gastos sexan cada vez maiores e cada vez máis inútiles. O ADN galego custaríanos un montón de cartos e desgustos. En definitiva, anuncia unha non-política na que non tomará decisión ningunha para tratar de solucionar un problema. Seguindo a metáfora da conselleira, no ADN galego tamén estaría o voto continuista inda que nos prexudique obxectivamente. Pouco sutil desprezo ao pobo galego e, especialmente aos seus votantes. Insistir na intencionalidade do lume resulta obvio por moito que accidentes ou raios poidan desencadealo. Non aporta nada. Hai persoas concretas que prenden o lume e isto pode ser por intereses específicos. Podemos consultar o informe da Garda Civil, xa do ano 2007. No caso dos lumes das pasadas semanas, que motivaron as declaracións da conselleira, podemos xogarnos a que foi para abrir pastos para o gando, ao fin e cabo a linguaxe é moi reveladora: o lume é o xeito máis rápido e eficaz de facer iso que Xunta e opinadores reclaman: limpar. Por mera probabilidade, ademais, os que puxeron este lumes son votantes seus e terían, logo, ese ADN pirómano. Máis pirófitas Se entendemos que vai haber lumes intencionados, ou non, no noso territorio (ou en moitos outros, tanto ten) podemos artellar políticas, agora si, que fagan eses lumes menos problemáticos; debemos limitar a súa frecuencia, intensidade e extensión e, polo tanto, diminuír os seus prexuízos sen que sexa un sumidoiro de cartos públicos. Non é sinxelo e cada ano que pasa é peor, de feito, debido ao caos climático e ao agravamento das causas. Necesitamos ecosistemas naturais diversos e distribuídos polo territorio, necesitamos unha paisaxe en mosaico máis que un continuo de cultivos forestais intensivos con especies exóticas invasoras que permita, chegado o caso, frear o lume de xeito rápido e eficaz e a baixo custo. Pero o novo-vello Goberno da Xunta, que parece entender tanto de ADN como do rural, propón políticas que van na dirección contraria. A instalación da planta de Altri no corazón de Galiza traería asociado o incremento da superficie dedicada ao cultivo do eucalipto, é dicir, máis superficie de pirófitas, maior continuidade, menos natureza, menos diversificación das actividades. O escenario futuro podería ser dantesco: un rural homoxéneo de eucaliptos e outras pirófitas entre Tui e Ribadeo, unha atmosfera un par de grados máis quente e ventos máis fortes e unha limitación do combustible para os equipos de extinción (os lumes apáganse con petróleo) por mor do peak oil. Habería que engadir unha soberanía alimentaria destruída debido aos monocultivos forestais. Non é un futuro remoto, é o inmediato, pero mentres, podemos entretérmonos con alegorías e lugares comúns.