Cara a onde vai a agricultura ecolóxica en Galicia?

A superficie certificada de agricultura ecolóxica na Galiza medrou considerablemente nos últimos anos. Desde 2013 ata 2022 a superficie creceu un 211% (de menos de 15.000 hectáreas a máis de 45.000). O incremento é certamente importante froito dun considerable esforzo por parte dos produtores galegos que optaron polo sempre difícil proceso de transición a ecolóxico. Pero as cifras brutas agochan problemas importantes. Se analizamos un pouco en detalle a situación do sector atopámonos cunha realidade bastante menos positiva. En primeiro lugar, aínda que o crecemento é importante, estamos moi lonxe dos obxectivos do Pacto Verde Europeo (25% da Superficie Agraria Útil –SAU– certificada para 2030). Segundo os últimos datos publicados estariamos en 6,5%. Pero en realidade non é así, xa que máis de 18.000 hectáreas da superficie certificada correspóndese con pastos en terreo forestal e terreo forestal sen aproveitamento, categorías que non se poden incluír na SAU. Polo tanto, a porcentaxe de superficie certificada sobre a SAU estaría por debaixo de 4%. Con estes datos podemos estar relativamente seguros de que non se van acadar os obxectivos europeos, salvo que haxa un cambio significativo nas políticas de apoio á produción ecolóxica na Galiza. Superficie e consumo Se analizamos os datos con un pouco máis de profundidade a situación é aínda menos positiva, se pensamos, como deberiamos facer, nunha agricultura ecolóxica que atenda as necesidades do consumo local. Cando menos, se acreditamos nos obxectivos europeos, que non só marcan un obxectivo cuantitativo de superficie, senón avanzar no consumo de proximidade e na transición agroecolóxica. O feito é que 84% da superficie certificada está destinada á alimentación animal. Tan só 3.940 hectáreas están destinadas para a alimentación humana e, destas, 2.417 son froitos secos, maioritariamente castañas. Só 117 hectáreas son hortalizas. As galegas consumidoras de alimentos ecolóxicos teñen, a día de hoxe, moi difícil satisfacer a demanda con produto local Nunha rexión coma Galiza hai 182 hectáreas certificadas de oliveiras, pero só 78 de viñedo, sendo este un dos produtos principais da agricultura galega e tamén un dos grupos de maior dinamismo na agricultura ecolóxica no resto do Estado. Temos un sector concentrado maioritariamente no vacún de leite e moi pouco na produción vexetal; un sector en definitiva cativo e que non está en condicións de atender unha demanda variada de produción ecolóxica. Os consumidores galegos de alimentos ecolóxicos teñen, a día de hoxe, moi difícil satisfacer a demanda con produto local. Fronte a esta realidade o mantra é seguir negando o problema e situar o peso da responsabilidade no consumo. O argumento implícito detrás desta idea é que se houbese un consumo amplo este tiraría automaticamente da oferta. Así o puidemos constatar en varias das intervencións da reunión do Foro Económico de Galicia celebrada no 2022 para analizar os desafíos do sector ecolóxico galego. Esta tamén parece ser a opinión do Craega, o Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia, segundo as declaracións recollidas por Nós Diario o 24 de febreiro deste ano, nas que sinala o consumo como o punto máis feble do sector ecolóxico. Fronte a esta idea non demostrada hai dous argumentos que destacar. O primeiro é que todo o que se faga para fomentar o consumo é pouco. O segundo é que o consumo en ecolóxico é máis forte que a produción e que creceu máis nos últimos anos, invalidando a idea da debilidade do consumo. Produción e futuro O propio barómetro do Craega recolle unha considerable mellora no coñecemento, percepción e confianza dos consumidores nos produtos ecolóxicos. O consumo de produtos ecolóxicos creceu en España moito máis que a superficie. Para Galiza os datos do Panel de Consumo Alimentario para 2022 son contundentes. Galicia consome 79 euros per cápita, por riba dos 54 da media española ou os 48 dunha comunidade como Andalucía, que é o principal produtor en España. 4,3% do consumo alimentario de Galicia é en ecolóxico, polo 3,4% do español. É claro que queda moito camiño que percorrer, pero tamén que o consumo de alimentos ecolóxicos en Galicia non é comparativamente malo. O que temos que discutir é se queremos un consumo ecolóxico que sexa, como ata agora, un máis dos produtos certificados de calidade con prezos prohibitivos ou se queremos poñer en marcha un verdadeiro proceso de transición como esixen os retos ambientais que temos por diante. Se optamos polo segundo teremos que artellar políticas públicas que vaian máis aló de poñer o foco no incremento da superficie e que apoien a diversificación e a conexión entre produción e consumo.