Dependencia enerxética con máximos históricos de exportación

O Instituto Enerxético de Galiza (Inega) vén de publicar o seu último Balance Enerxético, o documento máis sólido para a análise da realidade enerxética do país, para o ano 2022. Nel pódense observar dúas tendencias aparentemente contraditorias: a dependencia enerxética do exterior medra por terceiro ano consecutivo mentres a exportación de enerxía acada o seu máximo histórico de toda a serie analizada. Esta situación ten que ver coa transformación da enerxía. Para que a enerxía poida ser útil para o consumo, é preciso transformala. Dous exemplos: o vento ten que converterse en electricidade, e o cru de petróleo ten que converterse en gasóleo. Á enerxía obtida directamente do medio, sen transformación, definímola como enerxía primaria (auga, vento ou cru de petróleo), mentres á enerxía transformada, útil para o consumo final, chamámola enerxía secundaria (como a electricidade, a gasolina ou o gasóleo). É dicir, a análise enerxética incorpora máis elementos que a electricidade, polo que esta só é unha parte da política enerxética xeral. Hai que ter en conta que a electricidade só representa 23% do consumo enerxético total, sendo superada amplamente polo consumo enerxético para transporte (superior a 40%). Industria transformadora A realidade enerxética galega sitúase no punto intermedio da cadea: como grande transformador de enerxía primaria en enerxía secundaria. A nosa enerxía primaria representa só 21% da enerxía primaria total, debido á ausencia de combustibles fósiles: a importación masiva de produtos petrolíferos, gas natural e, en menor medida, carbón, provoca esta situación. Polo tanto, Galiza mantén unha enorme dependencia de enerxía primaria (importa 79% do utilizado), que é fundamentalmente contaminante. A redución da emisión de gases contaminantes tamén levará a unha menor dependencia co exterior. A produción de derivados do petróleo na refinaría da Coruña continúa a marcar máximos Porén, esta situación invértese cando analizamos a enerxía secundaria. A existencia en Galiza de múltiples industrias transformadoras de enerxía vólvenos un enclave como punto intermedio na cadea produtiva do sector enerxético internacional: mediante a refinería da Coruña, as centrais térmicas que empregan gas natural, as centrais hidroeléctricas ou os parques eólicos, Galiza ten a capacidade de abastecer grandes cantidades de enerxía secundaria. É relevante observar o que acontece co consumo desa enerxía secundaria no ano 2022, xa que se produce o mínimo de consumo eléctrico histórico dende que temos datos, derivado da paralización da actividade en Alcoa, a industria con maior consumo eléctrico no país. Así, o consumo galego de electricidade caeu nun 20% en tan só un ano. Ao mesmo tempo, a produción de derivados do petróleo na refinaría da Coruña (fundamentalmente gasóleos e, en menor medida, gasolina) continúa marcando máximos, mentres o consumo galego para transporte destes produtos vive unha leve tendencia ao descenso na última década. Necesidades enerxéticas Como consecuencia destas dúas situacións, a capacidade exportadora de enerxía secundaria en Galiza aumenta considerablemente tanto do lado dos combustibles fósiles como do lado da electricidade, como podemos ver na gráfica que ilustra esta análise. Así, no ano 2022 Galiza exportou 57% dos combustibles fósiles e 43% da electricidade producidos, valores nunca acadados na serie histórica. Os novos datos publicados reafirman a necesidade de reflexión sobre a política enerxética en Galiza en tres ámbitos. Primeiro, a necesidade de reforzar estratexias para a redución do consumo de combustibles fósiles, que provocan dependencia exterior e volven máis vulnerable á nosa economía pola evolución dos prezos internacionais destes produtos. Segundo, sobre as dificultades para a electrificación da economía. As fontes de enerxía son dificilmente substituíbles (cambiar o sistema de transporte dende o consumo de derivados de petróleo para o consumo de electricidade), polo que tamén é preciso repensar o sistema actual no transporte para a redución da dependencia enerxética e a contaminación. Terceiro, pola necesidade de reflexión sobre o continuo aumento da capacidade instalada en Galiza sen atender ás necesidades enerxéticas propias nin aos retornos que esta produción ofrece ao territorio.