O Entroido é unha festa cíclica que se recicla

Nas miñas achegas procuro escribir sobre algo relacionado co mes en que andamos. E en febreiro, o máis acaído é o Entroido, mais non o vou tratar desde o punto de vista antropolóxico, como xa fixeron noutros artigos deste xornal. Cando estaba a seleccionar unha foto de Demetrio Monteagudo, afincado en Goián, porque xa debe levar fotografados practicamente todos os entroidos e festas tradicionais da Galiza e do norte de Portugal, e poden ver en Demetrio do País; e repasaba unhas cantas notas tiradas do Nuevo Heraldo, semanario republicano da Guarda, de como celebraban anteriormente estas festas no Baixo Miño, caín na conta de que o Entroido deste ano cadrou coas eleccións igual que aconteceu no 1936. En febreiro dese ano, ao mesmo tempo que celebraban as festas do deus Momo en varias parroquias da Guarda e o Rosal, tamén felicitaban a Manuel Estévez Viana (médico) e a Hipólito Gallego (mestre) en Forcadela por gañaren as eleccións –pena non poder celebralo nós tamén agora–. Grazas a estes comicios foron repostos en varios concellos aqueles alcaldes e concelleiros democraticamente elixidos, que foran cesados por orde gobernativa durante o Bienio Negro. Non sospeitaban que pouco tempo lles quedaba de vida ou de liberdade (Brasilino Álvarez e Manuel Noya –na Guarda–, José M. Alonso Francisco –no Rosal–, Manuel Estévez Puertas –en Oia–, Manuel Vicente –en Tomiño–, Guillermo Vicente de Santiago –en Tui–), igual que pouca vida e liberdade lle quedaba ao Entroido durante o franquismo. Entrudo En Portugal a Terça-feira gorda celébrase por todo o país. E ao igual ca na Galiza topamos con dous estilos de festas: o Entrudo e o Carnaval. O primeiro caracterízase polos caretos e as vestimentas coloridas, así como a parodia do enterro (como o do João, nunha área próxima ao Porto), a queima dun boneco de palla, a lectura de testamentos chistosos ou a exhaltación da glutonería. "Come-se tudo". Non hai restricións alimentares pois dá comezo o período do xexún máis severo imposto pola Igrexa. O porco e o galo do Entrudo son as carnes máis prezadas, sen esquecer as orelhas-de-abade e as filhoses. No norte de Portugal destaca o Entrudo de Seixas, os caretos de Podence, os mascarados de Lazarim ou a Queima do "Galheiro" As similitudes cos da parte galega son cada vez máis abertamente recoñecidas, e en Melgaço, por exemplo, saen á rúa os Farrangalheiros de Castro Laboreiro (maiormente mulleres coa cara cuberta con rendas) á par dos Follateiros de Lobios. O Entrudo ou Entruido (tamén o din así) é máis propio do norte de Portugal. Entre moitos destacan o de Seixas, en Vinhais; os caretos de Podence en Macedo de Cavaleiros; os mascarados de Lazarim, en Lamego; a Queima do "Galheiro", en Vilarinho (Vila do Conde). Todas estas formas festivas están recoñecidas no inventario nacional, MatrizPCI. Carnaval E, o segundo, o Carnaval, maniféstase en moitos lugares a través de marchas nas que desfilan cabezudos, xigantóns, matrafonas, xentes disfrazadas. No norte temos o exemplo do Maior Carnaval Internacional de Portugal en Arcos de Valdevez. Este ano fun alá de espectadora. Non perdan o tempo. Estes carnavais, organizados polos concellos co obxectivo de atraer os turistas, son un fiasco. Neste caso o de "maior" aínda o podo entender como unha expresión moi querida polos portugueses, pero o de "internacional" xa me parece moi esaxerado chamarlle así por iren desfilar comparsas de Tomiño ou Salceda. Paréceme un espectáculo municipalizado moi aborrecido porque non se burlan de nada, e menos de política, e non teñen ningún elemento satírico e gallofeiro. Simplemente desfilan ao compás dunha música enlatada durante un par de horas (interminables), e niso consiste a "festa". Se non hai diversión, todo acaba en procesión. Como explica Ernesto Veiga de Oliveira en Festividades Cíclicas em Portugal non se pode dar unha interpretación única aos rituais destas festas. Hai motivos primarios, asentados na tradición, mais outros son secundarios. Estes novos motivos son interferencias sen relación cun pasado mitolóxico histórico, son apenas unha "pura brincadeira", tal e como acontece co desfile das carretillas en Goián, única padiola permitida como carroza. Estas innovacións son posibles grazas a que sempre hai persoas con dotes chistosos e con ganas de troula. O que importa é o enxeño da veciñanza, para que non decaia a parte burlesca tan necesaria. A verdadeira festa do Entroido reside no sentido lúdico das persoas É "uma questão de divertimento e nada mais, sem o acompanhamento de superstições ou pensamentos religiosos".