Pere Aragonès (Pineda de Mar, 1982), president de Catalunya e candidato de ERC ás eleccións do 12 de maio, arrinca a campaña nadando contracorrente, contra o ruído que chega de Madrid, contra a batalla dos personalismos e contra unhas enquisas que indican que o seu partido baixará.
—As enquisas, en xeral, indican certa baixada de Esquerra. Como o interpretan?
Nós non acostumamos comentar as enquisas. En todo caso, é un escenario aberto. Antes Catalunya era cousa de dous, de converxentes e de socialistas, e hoxe hai un terceiro partido, que, ademais, presidimos a Generalitat nestes últimos tres anos, que é Esquerra Republicana. Os tres temos a posibilidade de ter a Presidencia da Generalitat.
—ERC é seguramente o partido que ten máis electorado en disputa con outros partidos.
É un exemplo do carácter central que ten Esquerra na política catalá e na sociedade, e é pola nosa vocación de ser unha formación maioritaria, que se dirixe ao conxunto da cidadanía.
—Isto sitúaos nunha posición decisiva para articular posíbeis futuras alianzas. Prefiren pactar coas forzas independentistas?
Nós presentámonos para liderar, porque o noso proxecto non ten vocación de muleta, senón que é un proxecto, con 93 anos de historia, con vocación de liderar e de transformar. E estivemos durante todos os últimos anos apostando por que sexa a centralidade independentista a que condicione os pactos. Mais hoxe creo que con isto non hai suficiente e que temos que dotalo de contido. Partindo da idea que a nosa vontade é avanzar cara á independencia, creo que da lectura dos últimos anos e do que pasou nesta lexislatura, cun acordo independentista despois do 12 de maio non hai bastante. O imprescindíbel é o contido.
—Que queren dicir?
Queremos falar de contido e de propostas. Non basta con dicir o que somos, que defendemos a independencia do país, senón sobre todo ter moi claro que faremos. E eu teño moi claro que quero facer, e por iso quero continuar sendo president, para avanzar e chegar a un acordo de bases para que poida haber un referendo de autodeterminación en Catalunya, un referendo recoñecido e que se aplique o resultado. En segundo lugar, un financiamento singular que acabe co déficit fiscal que afecta o estado do benestar, a cohesión social, a promoción da economía e das oportunidades. E en terceiro lugar, un reforzo do estado do benestar e da lingua catalá.
—Din que non basta cun acordo de maioría independentista.
Non, quero dicir que non é bastante para construír maiorías con dicir que somos independentistas e xa está, e que nos temos que pór de acordo porque somos independentistas. Se non, que imos facer? Os independentistas que imos facer? E creo que este é o reto que temos por diante. E por iso nós imos con propostas sobre a mesa.
—Con estes condicionantes tamén sería posíbel chegar a un pacto co Partido Socialista?
Co Partido Socialista en todos estes aspectos estamos nas antípodas e nós non cambiaremos a posición. Por tanto, un pacto co PSC, co PSC especialmente de hoxe, que é o PSC menos catalanista da historia recente, probabelmente o PSC menos catalanista desde que se fundou, pois é practicamente imposíbel que haxa un acordo. Máis se non defenden o referendo e a fin do espolio fiscal e fan unha clara defensa do estado do benestar.
—Descartan un pacto co PSC.
O PSC tería que cambiar moito e asumir a posición que defendemos nestes ámbitos.
—Sería factíbel un Goberno en solitario de ERC con apoio externo de PSC e comúns como o do último tramo da lexislatura?
É moi pronto para especular sobre un Goberno en minoría, mais chegado este caso, por que non cun apoio externo de Junts e da CUP? Podería ser posíbel, tamén. A min gustaríame que toda esta lexislatura tivésemos este apoio, e que Junts non abandonase o compromiso coa maioría independentista existente no Parlament de Catalunya por unha discrepancia estratéxica que despois, despois dun ano e medio, desapareceu. Porque hoxe Junts implementa aquela estratexia que denunciaba como perdedora. A miña vontade é que Catalunya faga un gran salto adiante a próxima lexislatura nestes tres ámbitos, referendo, financiamento singular e reforzo do estado do benestar, coa lingua catalá no centro.
—Interpelan en primeiro lugar ao independentismo.
Eu interpelo ao conxunto das forzas políticas do Parlament de Catalunya, aquelas con quen fomos capaces de chegar a acordos, mais é evidente que hoxe temos o PSC extraordinariamente lonxe destas posicións que son básicas na hora da formación dun Goberno e da elección da Presidencia da Generalitat.
—Critican a actitude de Junts pola saída do Goberno, mais ERC fixo autocrítica? Fixeron todo por impedir aquela rotura?
Nós traballamos para que a saída de Junts non se producise. Porque criamos que era máis positivo ter o conxunto das forzas políticas independentistas participando da gobernabilidade ou de acordos parlamentarios. De feito, ofrecémonos a facer unha negociación conxunta en Madrid, mais dicíasenos que non, que se tiña que facer confrontación. Probabelmente hai tres anos acabamos facendo un acordo máis polo que eramos, independentistas, sen ter en conta que nas estratexias había diferenzas importantes. Unhas diferenzas que hoxe se desvaneceron e que desde o meu punto de vista eran un pouco falseadas. Porque cando Junts tivo a oportunidade de participar na negociación, aproveitouno. E abandonou a idea da confrontación, que para min sempre foi moi retórica e pouco aplicábel. Porque cando se tivo a oportunidade renunciouse. O 27 de outubro de 2017 [en referencia á suspensión da Declaración Unilateral de Independencia] renunciouse á confrontación.
—Como que se renunciou á confrontación o 27 de outubro do 2017 xa non ten que formar parte dun horizonte estratéxico?
A cuestión non son as vontades senón as condicións existentes e as que podes crear. Hai condicións actualmente para pensar que nun escenario de confrontación haberá un resultado diferente ao de finais de outubro do 2017? Un resultado diferente á represión e ao bloqueo do adianto do proceso de independencia? Eu creo que nestes momentos non. Máis que unha cuestión de principios políticos, é unha cuestión de análise do contexto e da correlación de forzas. E na correlación de forzas actuais podemos avanzar na negociación, na que temos unha xanela de oportunidade, e así o interpretou todo o mundo que tivo a oportunidade, agora si, de participar na negociación.
—Agora é máis fácil de refacer a unidade estratéxica con Junts?
Que diferenzas estratéxicas hai? Os dous negociamos co Goberno do Estado, defendemos a amnistía, temos mesas de negociación abertas co Estado, as dúas formacións, cada cal desde o seu punto de vista, cremos que o día a día tamén é relevante, nós desde unha visión progresista e Junts desde unha visión recuperada da antiga Convergència máis conservadora. Do punto de vista de estratexia independentista, a diferenza que se argumentou por parte de Junts para provocar a saída do Goberno e para levar a cabo unha oposición moi dura no Parlament contra a miña Presidencia desvaneceuse sen moita explicación.
—Ten sentido que haxa varias mesas de negociación co PSOE para negociar un referendo?
Por iso defendo que a mesa sexa de Goberno a Goberno, porque quen negocia entre dous países son os Gobernos. E eu abrín esta porta o mes de agosto directamente a Carles Puigdemont nun encontro que puidemos ter en Cuixà [Catalunya Nord, Estado francés]. Díxenlle: 'negociamos conxuntamente' [amnistía e referendo]. El contestou que non estaba de acordo e que non vía que se desen as condicións.
Porque a amnistía, díxenlle, o PSOE daránola, mais será moito máis difícil unha negociación en que non haxa unha cesión dunha lei puntual, senón en que aquilo que se cede é poder. Porque unha negociación sobre o referendo, mesmo sobre o financiamento singular, será extremadamente complicada e fará falta a máxima unidade. E ofrecino, e máis tendo en conta que nesta lexislatura española os votos de Junts non son irrelevantes, senón que tamén contan. Cando os teus votos son irrelevantes, pódeste permitir o luxo de ter unha posición de pureza ideolóxica. Mais naquel momento díxoseme que non, de feito, díxoseme que non sabía en que lado da mesa estabamos.
Eu teño moi claro que do meu lado da mesa, cando está diante o Goberno español, teño o conxunto de independentistas. Mais estou convencido de que a opinión de Junts mudará. Tamén Pedro Sánchez hai catro anos e medio, na negociación da investidura das eleccións de 2019-2020, dicíame que a mesa tiña que ser entre partidos, e eu dicíalle que non, que tiña que ser entre Gobernos, porque é asumir por parte das institucións un conflito político que se ten que resolver.
Un referendo para Catalunya coas condicións do de Montenegro
ERC defende na súa mesa de negociación co PSOE en Suíza un referendo para Catalunya coas condicións do de Montenegro. "Neste caso había unha previsión constitucional na constitución da República Federal de Iugoslavia entre Serbia e Montenegro. Teremos que atopar a nosa fórmula, e unha vía é a do artigo 92 da Constitución española, para que cun referendo se tome o pulso de cal é a decisión da cidadanía cun compromiso das dúas partes de aceptar o resultado", afirma Aragonès. Neste sentido, ERC propón que haxa un mínimo de 55% de votos polo si para que o referendo sexa válido. "É máis visto como un reforzo da lexitimidade sobre todo para desvanecer dúbidas á outra banda que non como unha cuestión de principios democráticos. Un referendo convocado que teña a metade máis un do apoio é a opción que gaña. Evidentemente, eu quero que a independencia dure sempre e que non se xogue nunhas porcentaxes moi pequenas de voto, e creo que temos que aspirar a unha ampla maioría", conclúe.
