Os cravos murchan aos 50 anos da revolución de abril

Este mes de abril fanse 50 anos da Revoluçâo dos Cravos. Os capitâes portugueses derrubaron a ditadura máis antiga de Europa, a de Antonio de Oliveira Salazar, compadre de Francisco Franco, quen tardaría pouco tempo en morrer no leito. "Raras vezes uma revoluçâo de militares terá sido tâo civil", opinou Otelo Saraiva de Carvalho, dirixente do movemento das Forças Armadas e polo tanto do 25 de Abril. A munición dos canóns dos fusiles, metralladoras, 'chaimites' (os populares vehículos militares portugueses) e carros de combate... trocáronse en cravos vermellos e brancos. Celeste Caeiro, camareira, filla de nai galega e militante do PCP, foi a repartidora involuntaria dos cravos vermellos na rúa e que ficaron dando nome a revoluçâo. A alegría pola estreada liberdade deixou fonda pegada na nova Constitución de 1976: ruptura total co Estado Novo do réxime autoritario e ditatorial de Salazar. A Carta Magna experimentou revisións en 1982, 1989, 1992, 1997, 2001, 2004 e 2005. Cada reforma foi acompañada de intentonas golpistas e unha perda da pegada revolucionaria coa que nacera o texto do 76. Desapareceron as alusións ao socialismo, ao Movemento das FAS, ao Proceso Revolucionario, ao cooperativismo, ao reforma agraria, ás nacionalizacións e comézase a falar de política agraria, recoñécese a propiedade privada. Imponse a política neoliberal. "O povo" (hai tempo que xa non) "é quem mais ordena", como di o terceiro verso de "Grândola Vila Morena", himno da revoluçâo que estreara en público Jose Manuel Cerqueira Afonso dos Santos (Zeca) en Compostela en 1972. A progresiva involución do país quedou reflectida nas eleccións coa subida de Chega Tempos de moitos nervios nas forzas da dereita e do imperialismo. A CIA sempre estivo moi atenta ao que pasaba no Portugal de antes, durante e despois do 25 de Abril co seu embaixador en Lisboa Frank Carlucci, na garita. Lémbrese que Portugal era xa membro da OTAN e tiña bases estratéxicas no Atlántico. A crise colonial estivo na orixe da Revoluçâo e até Lisboa chegaban rumores dunha posíbel intervención militar dos EUA polo 'perigoso' camiño das FAS: en marzo de 1975, a ala comunista do MFA anunciou o comezo da transición ao socialismo. Porén as eleccións constituíntes de abril gañounas a socialdemocracia. Medra a extrema dereita A progresiva involución do país quedou reflectida nas últimas eleccións, que tiveron lugar o 10 de marzo e nas que a dereita de Luís Montenegro, da coalición Alianza Democrática (AD), gañou por pouco, mais gañou, aos socialistas de Pedro Nuno Santos. E a extrema dereita de Chega, con André Ventura á cabeza, experimentou unha gran suba: de un deputado en 2019 a 50 dos 230 que forman a Assembleia da República portuguesa. Isto despois do goberno en solitario do PS de António Costa (autodimitido en novembro). Con anterioridade Portugal coñeceu o experimento da 'gerigonça', primeira vez da unión da esquerda: PS, PC e BE, despois das políticas de austericidio impostas entre 2011 e 2014 pola troika. Montenegro mantivo a súa promesa de non pactar coa ultradereita. Non tiña unha maioría estábel, polo que falou dun acordo inédito cos socialistas de repartirse o tempo de goberno. Chega defendía denantes das eleccións un novo cambio na Constitución: cadea perpetua, castración química para os violadores, voto obrigatorio, xenofobia... A "resurrección" de Salazar e a súa sinistra PIDE (Policía Internacional de Defensa do Estado). O proxecto da Revoluçâo dos Cravos foi pouco a pouco esfarelado. Non foi cousa dun día para outro. O traballo da socialdemocracia e os erros da esquerda, máis a onda populista que asoballa o mundo fronte á sanidade e o ensino público, os baixos salarios, o crecemento dos alugueres, etc., levaron Portugal a unha tristura non imaxinada hai 50 anos e que aínda non ten data de caducidade. O programa de Chega falaba dunha nova –a oitava– reforma da Constitución, que o PS e o PSD vían con bos ollos. A nova volta de porca, onde vai parar? A Revoluçâo dos Cravos foi un fermoso soño, non só en Portugal. O 25 de Abril cantaremos, de novo con emoción (é certo que un pouco máis tristes) 'Grândola Vila Morena' mentres lembramos ao capitâo Salgueiro Maia (*) e demais compañeiros e compañeiras. Sempre! (*) S.M. Nado en 1 de xullo de 1944 en Castelo de Vide e morto aos 47 anos de cancro. Simboliza aquel momento libertador polo papel que desempeñou e pola historia que protagonizou ao saír de Santarém "aquela madrugada que eu agardaba" (Sophia de Mello Breyner), comandando a súa columna de blindados con destino a Lisboa, á Liberdade.